GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE’M
6 Şubat 2023 Pazartesi sabahı, saat 04:17’de Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde 7.7; saat 13.24’te Elbistan ilçesinde 7.6 büyüklüğünde meydana gelen iki deprem, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya ve Kilis’te büyük yıkıma yol açtı.
Büyük depremin üzerinden geçen 10 gün sonunda, resmi açıklamalara göre 35 bin 418 kişi hayatını kaybetti.
AFAD verilerine göre, Merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi olan deprem, yerin 7 kilometre altında gerçekleşti.
Türk Girişim ve İş Dünyası Federeasyonu (TÜRKONFED) Kahramanmaraş depremlerinde can kaybı sayısını 1999 Gölcük depremindeki veriler ışığında hesapladı. Federasyon depremlerde 72 bin 663 insan kaybı olacağını açıklayarak, depremin 84,1 milyar dolar hasara yol açacağı tahmininde bulundu.
AFAD, yaralı sayısının ise 105 bin 505 olduğunu belirtti.
AFAD, 195 bin 962 afetzedenin bölgeden diğer illere tahliye edildiğini paylaştı.
NEDEN YIKICI ?
Bu depremin dünya çapındaki sayılı depremlerden biri olmasının nedeni deprem büyüklüğüdür.
Bu tür depremlerin dünyada 8-10 defa gerçekleştiği bilinmektedir. Fakat bunların önemli bir kısmı yerleşim olmayan yerlerde gerçekleşmektedir, bu nedenle çok hasar vermeden atlatılabilir. Büyük depremin en önemli yanlarından bir tanesi yerleşimin yoğun olduğu 10 ili ve çok sayıda ilçeyi vurmasıdır.
İkincisi, çifte deprem olmasıdır. Bu kadar sık aralıklarla, bu kadar büyük deprem jeoloji tarihinde son derece azdır. Birinci depremin verdiği hasarı, ikincisi artırmış oldu. Birincinin verdiği hasarı ikincisi yıktı.
Üçüncüsü “deprem ivmesi” denilen durumdur. Depremin yüzeyde yaratmış olduğu sarsıntının büyüklüğüdür. Bu ivme değerleri çok yüksektir.
DEPREM & HİASD
Herkes İçin Acil Sağlık Derneği (HİASD) kurulduğu 10 Kasım 2010 tarihinden başlamak üzere afetlere hazırlık ve afet yönetimi konularında aktif çalışmalar yapmaktadır.
2021 yılında yaşanan Orman Yangınları sonrasında HİASD AFET YÖNETİMİ TAKIM eğitimleri başlatıldı. Bir el kitabı hazırlandı ve ilk 72 saatlik süreçte gereksinim duyulan konularla alakalı uygulamalı 2 eğitim düzenlendi.
AFETLERLE YAŞAM eğitim konferansları ve ACİL KOMŞUM eğitimleri de depreme hazırlık ve bilinçlenme programları olarak düzenlendi.
Türkiye’de ilk kez düzenlenen AFET TIBBI Kongresi ile bu alanda bilimsel gelişmelere öncülük yaptı.
HİASD Başkanı Dr. Ülkümen Rodoplu, Avrupa Acil Tıp Birliği tarafından düzenlenen Afet Tıbbı Master Programını tamamlayan ilk uzman hekimlerden oldu.
Büyük depremden hemen sonra kendi olanakları ile gönüllü olarak bölgeye yardıma giden Dr. Ülkümen Rodoplu, Sadettin Uslu ve yine HİASD Üyesi 112 Acil’de görevli Mehmet Ataklı’nın bölgedeki çalışmaları çok değerliydi.
HİASD Üyeleri ve Gönüllüleri, HİASD Genel Sekreteri Büşranur Berrak yönetiminde, sakin ve soğukkanlılıklarını koruyarak ilk günlerde toplumu bilgilendirme ve bilinçlendirme görevlerini yaptılar. Deprem sonrası nasıl davranılması gerekliliği ile ilgili uyarıları Instagram ve WhatsApp üzerinden düzenli olarak paylaştılar.
SONUÇ & ÖNERİLER:
– Bölgede ciddi bir yıkım olduğu ortadadır. 10. Günde arama ve kurtarma yanında, iyileştirme çalışmaları devam etmektedir.
– Bugünlerde barınma, ısınma, salgınla mücadele ön plandadır.
– Depremden etkilenen illerde halen elektrik, su, doğalgaz, barınma ve temizlik gibi temel ihtiyaçların karşılanmasında sorun olsa da hızla giderilmeye çalışıldığı görülmektedir.
– Depremin en sert vurduğu yerlerden biri olan Hatay’ın Antakya ilçesine ulaşan bir uzman hekim, “atom bombası atılmış gibi” görünen ilçede, 40. saatte tek bir güvenlik görevlisi göremediğini söyledi.
– Depremin ancak 3. günü iş makineleri arama kurtarma çalışmalarına başladı. Öncesinde ise insanlar kazma kürekle enkaz altındakileri çıkarmaya çalıştılar ve kritik saatler ne yazık ki boşa gitti.
– Telefonlar bir çok alanda düzenli çekmedi ve internet sınırlı kaldı.
– Kentlerde çok az sayıda çadır kurulurken, insanların büyük kısmı ilk günlerde geceyi sokakta ateş yakarak geçirdi.
– Bu korkunç koşulların ortasında, resmi sayılara göre Türkiye’de 15 Şubat 2023 tarihinde, 1999’daki büyük Marmara Depremi’ndeki can kaybı eşiği geçilmiş oldu. Yaklaşık çeyrek yüzyıl önce meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki deprem sonucu beş ilde resmi raporlara 17.480 kişi hayatını kaybetmişti. Kimi tahminlere göre ise gerçek ölü sayısı 50 binin üzerindeydi.
– Kahramanmaraş merkezli 2023 depremi ise, dünya çapında ve Türkiye’de genel olarak sanayide ve inşaat teknolojisinde büyük ilerlemelerin kaydedildiği, deprem yönetmeliğinin iyileştirildiği on yıllardan sonra ve bilim insanlarının ısrarlı uyarılarının ardından geldi.
– Türkiye Barolar Birliği (TBB), “depremde yıkılan binaların yapımında görev alan yetkili ve sorumlu müteahhitler, görevliler ile yıkılan binaların projelerine onay veren, denetlemeyen kişiler” hakkında suç duyurusunda bulundu. Söz konusu kişilerin Türk Ceza Kanunu’nun “kasten öldürme” başlıklı 81. maddesi ve “kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi” başlıklı 83. maddesi uyarınca yargılanması istendi.
– Özellikle son üç yıldır bölgede deprem tehlikesinin arttığına dikkat çeken ve derhal önlem alınmasını talep eden yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, Pazartesi günkü deprem felaketinin ardından bir kez daha İstanbul’daki tehlikeye dikkat çekti: “99 senesinden itibaren her an olmak kaydıyla 30 yıl içinde depremin olma olasılığı yüzde 62. Biz 23 yılını geçirdik. Yüzde 62 olasılık, 70’lere çıktı. Artık uzatmalara oynuyoruz.”
– İçişleri Bakanlığı’na bağlı olan ve deprem sonrası müdahaleyi koordine eden AFAD’ın Türkiye’de en az 13 milyon insanı etkileyen felaket karşısında tamamen hazırlıksız olduğu ortaya çıktı. Depreme sadece 8 bin civarı arama kurtarma görevlisiyle müdahale eden AFAD’ın personel yetersizliği kendi 2019 tarihli raporunda belirtilmişti.
– 2023 yılında AFAD’ın bütçesi üçte bir oranında azaltıldı. Dahası, 23 Kasım 2022’de Düzce’de meydana gelen 6 büyüklüğündeki depreme verdiği yanıt, kurumun yetersizliğini gözler önüne serdi. Enkaz altında kalarak ölen kimsenin olmadığı 2022 Düzce depremi raporunda AFAD, kendi eksikliklerini şöyle ifade ediyordu:
– Depremden sonra afet grupları ve kurumlar yeteri kadar hazırlıklı olmaması sebebiyle Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) devreye alınamamıştır. TAMP uygulanamadığı için afet yönetimi kaos ve karmaşaya dönüşerek görev ve yetki karmaşasına sebep olmuştur. İletişim eksikliği sebebiyle kararlar sağlıklı alınamamıştır. Afet müdahale grupları kaynaklarını etkin şekilde yönetememesi sebebiyle müdahalede yetersiz kalınmıştır.
– Bu, 2023 Kahramanmaraş depremindeki geç ve yetersiz müdahaleyle on binlerce insanın önlenebilir ölümüne ve on binlercesinin de enkaz altında kaderine terk edilmesine yol açtı.
– Afetlere hazırlık konusunda toplumsal duyarlılığın gerilediği konuşulurken şu da ortaya çıktı: İlk 72 saatte kişisel eylem planı hala bulunmamaktadır. Deprem öncesinde, sonrasında nasıl davranılacağı hala bilinemez durumdadır.
– Eğitim programlarına, ilk, orta öğretime ve Üniversite eğitimlerine depremin de içinde olduğu afet bilinci, afete hazırlık dersleri eklenmelidir. Düzenli ve sürekli olmalıdır.
